Demokrat parti dönemi Türk sporu (1950-1960)

Abstract

II. Dünya Savaş‟ının sona ermesinden sonra dünya genelinde 1929 ekonomik buhranı ile başlayan sıkıntılı bir dönem geride kalmış oluyordu. Bu dünya geneline toplumsal ve ekonomik boyutta ciddi bir rahatlama dönemini başlatmıştı. 1950 tarihinde Demokrat Parti bu koşullar altında iktidara gelmişti. 1950-1960 Demokrat Parti iktidarı döneminde spor yönetiminin nasıl şekillendiğini ve işlediğini konu edinen tezde temel olarak dünya genelinde yaşanan bu ekonomik rahatlamanın Türkiye‟deki özellikle de spor alanındaki yansımalarının ne olduğu sorusuna cevap aranmıştır. Bu soruya doğru cevap bulabilmek için tezin birinci bölümünde Demokrat Partinin devraldığı mevcut spor yapılanmasını kavramak adına Cumhuriyet Halk Partisi dönemindeki spor yönetimi işleyişine ve sportif faaliyetlerin genel durumunu incelenmiştir. Tezin ikinci bölümünde Demokrat Parti döneminde sportif faaliyetler içerisinde en çok öne çıkmış olan futbol branşının genel özellikleri, işleyişi, özellikle futbol branşında görülen profesyonelleşme ve kurumsallaşmanın niteliği incelenmiştir. Tezin son bölümü olan üçüncü bölümünde ise futbol dışında kalan önemli spor branşlarında yaşanan branşlaşma ve kurumsallaşma süreçleri değerlendirilmiştir. Sonuç olarak; Demokrat Parti iktidarı döneminde her alanda olduğu gibi spor alanında da büyük bir kurumsallaşma, mali büyüme ve yurt çapında yaygınlaşma süreci yaşandığı tespit edilmiştir. Bunun dünya genelinde yaşanan ve Türkiye‟ye de yansıyan rahatlama ve özellikle Türkiye‟yi doğrudan ilgilendiren NATO üyeliği gibi ülkeye ekonomik rahatlama olarak dönüşü olan diplomatik hamlelerin bir sonucu olduğu kadar Demokrat Partinin misyon ve vizyonundan kaynaklanan gayretlerinin de bir sonucu olduğuna ulaşılmıştır. Tezde bu konular değerlendirilirken Başbakanlık Cumhuriyet Arşivinde özellikle spor yönetimi ile ilgili kararların bulunduğu Başbakanlık Kararlar Dairesi fonundaki belgeler incelenmiştir. Bunun yanında başta Tam Spor, Türkspor ve Türkspor Âlemi olmak üzere dönemin önemli spor dergileri ile birlikte Cumhuriyet ve Akşam gibi devrin konu vi hakkında bilgi veren önemli gazeteleri de incelenmiştir. Ayrıca dönem hakkında bilgi veren hatıratlar ve konu üzerine yapılan akademik araştırmalar da değerlendirilmiştir.

After the end of the Second World War, the troubled period began with the Great Depression of 1929 was over. This situation made the world begin a period of relaxation on socio-economoic scale. In 1950 Democrat Party came to power in Turkey under this situation. This thesis, which focuses on how the sports management was shaped in the period of Democrat Party in Turkey, basicly deals with the process of the economic relief that was experienced throughout the world at that time and the reflections of it to the sports field in Turkey. In order to find a true answer to this question, in the first part of the thesis, so as to understand the existing sports structure which was taken over by Democrat Party, the general sitauation of sports management and sports activities during the Republican Peoples Party period is evaluated. In the second part of the thesis, the general characteristics , professionalization and institutionalization of football, which has been the most prominent sports activity during the Democrat Party period is examined. In the third chapter, which is at the same time th elast part of the thesis, the processes of branching and institutionalization in important sports branches apart from football is evaluated. As a result, it is observed that there is a great institutionalization, financial growth and nationwide process in the sports field like observed almost in every field during the Democrat Party period. It is expressed in this study that all this developments are the production of the relaxation period just after 1945 in the world and its reflections to Turkey which was also empowered diplomatically by Turkey‟s NATO membership, and also the results of Democrat Party‟s efforts arising from its mission and vision. In this thesis, during the research process, the documents dealing with the decisions on sports management in the Fund of Prime Ministry Decisions in Prime Ministry Republic Archives are examined. In addition to this, important sports magazines of that time, such as Tam Spor, Türkspor and Türkspor Alemi and major newspapers like Akşam and viii Cumhuriyet are totally examined. Besides these, memoirs that give necessary informations about the period and also the academic researches are also examined