Türkiye’ de yayılışa sahip sphagnum (bryopsıda/bryophyta) cinsine ait, sphagnum seksiyonu’nun morfolojik ve anatomik özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Biyoçeşitliliğimizin ikinci büyük grubunu oluşturan karayosunları (yapraklı boynuzlu otlar, karayosunları ve ciğerotları), ülkemizde yaklaşık 1000 taksonla temsil edilmektedir. Bu grup içerisinde yapraklı karayosunları yaklaşık 800 taksonla ilk sıradadır ve 6 sınıf (Takakiopsida, Sphagnopsida, Andreaeopsida, Tetraphidopsida, Polytrichopsida, Bryopsida) altında ele alınır. Araştırma konumuzu oluşturan Sphagnum cinsi Sphagnopsida (turba karayosunları) sınıfı altında ele alınır ve kendine has morfolojik, anatomik ve yaşam ortamı farklılıklarından dolayı kolaylıkla diğerlerinden ayrılır. Ayrıca tüm karayosunları içerisinde insan yaşamına en fazla katkıda bulunan cins olan Sphagnum, ülkemizde 23 taksonla temsil edilmektedir. Bu taksonlar toplamda 6 seksiyon altında toplanmıştır. Bu çalışma, Sphagnum seksiyonunun ülkemizde yayılışa sahip türlerinin morfolojik ve anatomik özelliklerinin belirlenmesi üzerine kurgulanmıştır. Gövdelerinde bulunan spiral fibrillerle diğer seksiyonlardan kolaylıkla ayrılan Sphagnum seksiyonu, Sphagnum centrale C.E.O. Jensen, Sphagnum magellanicum Brid. ve Sphagnum palustre L. olmak üzere ülkemizde 3 takson ile temsil edilir. Bilindiği üzere karayosunlarındaki varyasyon aralıklarının geniş olmasından ötürü teşhiste zaman zaman yaşanan sıkıntılar, birbirleri ile yakın ilişkili olan bu 3 takson için de geçerlidir. Teşhisteki bir diğer zorluk ülkemiz karayosunları florasının henüz yazılmamış olmasıdır. Gerçekleştirilmiş olan bu çalışma ile ülkemizde doğal yayılışa sahip bu 3 takson, morfolojik ve anatomik olarak detaylı bir şekilde ele alınmış ve varyasyon aralıkları belirlenmiştir. Çalışma, hali hazırda yazımına başlanan Türkiye biryofit florası için temel kaynak oluşturması bakımından son derecede önemlidir.

Bryophytes (hornworts, mosses and livervorts) which are second biggest group of our biodiversity is represented with 1000 taxa in our country. Mosses are in the first place with 800 taxa and studied under 6 classes (Takakiopsida, Sphagnopsida, Andreaeopsida, Tetraphidopsida, Polytrichopsida, Bryopsida). The genus Sphagnum which constitutes our research subject is placed under Sphagnopsida classis (peat mosses) and easily distinguished from others with their specific morphological, anatomical and habitat differences. Sphagnum genus, which has most contribution to human life among all other mosses is represented with 23 taxa in our country. These taxa are classified under 6 sections. Our research was planned to determine morphological and anatomical characteristics of naturally grown species in our country belonging to Sphagnum section. Sphagnum section, which is easily distinguished from other sections with spiral fibrils in their stems are represented with three taxa in our country including Sphagnum centrale C.E.O. Jensen, Sphagnum magellanicum Brid. ve Sphagnum palustre L.. Problems in moss identification due to wide variation gaps are also present for close related 3 taxa. Another problem in identification is lack of our country’s moss flora. With this research, 3 naturally grown taxa in our country were studied in detail morphologically and anatomically and variation gaps are determined. This study will also be a resource for Turkish bryophyte flora.