Türkiye’de zeytinyağında kalite ve markalaşmanın incelenmesi

Abstract

Türkiye, dünya zeytin ve zeytinyağı üretiminde önemli üretici ülkeler arasında yer almaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’nin kaliteli ve markalı üretime önem veren, özel ve özenli üretim yapan, kendilerini butik üretici olarak ifade eden ulusal ve uluslararası zeytinyağı kalite yarışmalarına katılarak ödül alan ve kalite markalarını tescillendiren 21 adet, firma yönetici / firma sahipleri ile görüşülmüştür. Bu firmalardan 5 adedi uluslararası, 8 adedi ulusal ve 8 adedi hem ulusal hem de uluslararası yarışmalara katılmışlardır. Bu araştırmada iki yöntemden yararlanılmıştır. Birinci olarak kullanılan nitel yöntemde, yarı yapılandırılmış derinlemesine mülakat sonucu elde edilen veriler, birincil, ikincil ve üçüncül kodlarla anlamlı bir bütünlük oluşturularak sınıflandırılmıştır. İkinci olarak kullanılan nicel yöntemde ise firmaların ve işletmecilerinin sosyo- demografik özellikleri, işletme kapasiteleri ve marka, marka tanınırlığı ve yarışmalardan aldıkları ödül durumları Kruskal Wallis Testi ile gruplar arasında farklılıklar açısından incelenmiştir. Araştırmada, kaliteli ve markalı zeytinyağı üretimini; zeytinin çeşit özelliği, yöre, iklim, toprak, uygulanan kültürel işlemler ve en önemlisi de yoğun emekle ürünün hasat edilmesi vb. bazı kriterlerin etkilediği tespit edilmiştir. Üretim sürecinde özeni artıran her faktör maliyetleri arttırdığı ve artan bu maliyetlerin satış fiyatlarına yansıması nedeniyle özel (butik) üretim yapan firmaların satış fiyatlarının yüksek olduğu görülmüştür. Diğer yandan ulusal ve uluslararası yarışmaların kalite ve markalaşma sürecini olumlu etkilenmekte olduğu, firmaların ulusal ve uluslararası rekabet güçlerini test edildiğini ve uluslararası platformda tanınırlıklarını sağladığı anlaşılmıştır.

Turkey is among the major producing countries in olive and olive oil production in the world. In this study, it was interviewed 21 firm managers / firma owners who have special characters such as giving importance to quality and branded production, making production with special and attentive, express themselves as boutique producers, getting prize via participating in national and international quality competitions, and certified their quality brands. Among these firms, while 5 firms joined international contests and 8 firms entered national competitions, 8 firms also joined both national and international contests. Two methods were used in this research. In the first qualitative method used, the data obtained from the semi-structured in-depth interview was classified by forming a meaningful integrity with the primary, secondary and tertiary codes. Secondly, in the quantitative method used, socio-demographic characteristics, operating capacities and brands, brand recognition of the firms and operators, and the reward status of the awards were examined in terms of the significant differences between the groups with the Kruskal Wallis Test. In the research; it is determined that the nature of olive, region, climate, soil characteristics, cultural practices applied and most importantly the harvesting of product with intensive labor would affect to production of high quality and branded olive oil. It is also seen that sales prices of the firms which would produce private (boutique) production are high because of the fact that every factor increases the cost in the production process and these increased costs would reflect to the sales prices. On the other hand, it is understood that the quality and branding process is effected from national and international competitions, thus competitive capacities of the firms are tested and eventually these activities would enable the firms recognized at the international level.