Borsa İstanbul’da (BİST) Hisse Senedi Fiyatlarının Spektral Analizi

Abstract

Bu tez çalışmasında Borsa İstanbul’un (BİST) Spektral Analiz Tekniği ile analizi yapılmıştır. Birinci bölümde, tasarruf ve yatırım ilişkileri, menkul kıymetler, borsalar ve spektral analizle ilgili temel kavramlar açıklanmıştır. İkinci bölümde ise, zaman serileri ve spektral analiz teorik olarak anlatılmıştır. Spektral analiz tekniğinin, günlük hayatta yaşanan belli bir döngüye sahip olaylar için yeni ve farklı bir gösterim ve analiz tekniği sunmasından ötürü, oldukça karmaşık matematiksel eşitliklerin anlaşılabilirliğini sağlamak için konu ayrıntıları ile anlatılmıştır. Üçüncü bölümde, Borsa İstanbul’un verileri, spektral analiz tekniği ile analiz edilmiştir. Yaklaşık 30 yıllık bir geçmişe sahip İstanbul Borsası’nın geçen bu süre içinde farklı faktörlerin etkisinde olması nedeniyle, uygulamanın yapılması kolay olmamıştır. Zaman serileri dolayısıyla da spektral analiz tekniği, ekonomik döngüleri trend, konjonktür, mevsimsel olarak adlandırılan değişik zaman süresindeki periyodik bölümlere ayırmaktadır. Türkiye’de bu 30 yıl süre içerisinde ekonomik sistem değişime uğramış, Serbest Piyasa Ekonomisi daha belirginleşmiştir. Çalışmada, bu süreçlerin İstanbul Borsası’nın yapısı üzerindeki etkileri incelenmiştir. Sonuç bölümünde ise, çalışmanın sonuçları değerlendirilmiştir. Spektral analiz tekniğinin Borsa İstanbul’a uygulanabilirliği sağlanmış ve periyodik bileşenler tespit edilmiş, özellikle rassal dalgalanma olarak görülen pek çok olayın alsında bir döngüsel olaydan oluştuğu tespit edilmiştir. Borsa İstanbul’un spektral analiz grafiği, gelişmiş ülke borsaları üzerine yapılan çalışmalar ile karşılaştırılmıştır. Ayrıca, spektral analiz yönteminin Türkiye’de gelişebilmesi için, nelerin yapılması gerektiği belirtilmiştir.

In this thesis the analysis of Istanbul Stock Exchange is made with spectral analysis technique. The first part describes saving-investment relations; the theory of finance, securities, stock markets and basic concepts of spectral analysis and finance theory relationship. In the second part, theoretical concepts of time series and spectral analysis are described. Spectral analysis technique is a new and different technique to display and analyze events with a certain cycle experienced in daily life. Since the technique requires very complex mathematical equations to be described, the theory will be explained in details. In the third part, data on the Istanbul Stock Exchange will be analyzed by spectral analysis techniques. Since ISE, which has nearly 30 years of history, had been influenced by various factors during this time, the analysis has been executed very difficultly. Time series, thus spectral analysis techniques divides economic cycles into periodic portion with different time periods called as trend, conjecture, seasonal. The Turkish economic system has been transformed considerably in this period of 30 years, and free market economy has become more evident. The effects of these processes on the structure of the ISE have also been examined in this study. In conclusion, the results of this study are evaluated. Applicability of spectral analysis technique to ISE has been ensured and periodic components were identified. It has been found that many phenomena seen as random fluctuations actually form a cyclic effect. In addition, the spectral analysis char of ISE is compared with the studies on developed country markets. Furthermore, suggestions have been offered for the development of spectral analysis methods in Turkey.