Büyük Menderes nehrinin dönemsel pestisit kirliliğinin belirlenmesi ve sulama suyu olarak kullanılmasının bitkiler açısından riskleri

Abstract

Ülkemizde ve Dünya’da birçok nehir arıtmasız kentsel ve fabrika atıksuları, bilinçsiz tarımsal uygulamalar gibi birçok yolla kirlenmektedir. Tarımsal açıdan kirliliğin başında da pestisit kirliliği gelmektedir. Bu çalışmanın amacı bölge için önemli bir sulama suyu kaynağı olan Büyük Menderes Nehri’ndeki dönemsel pestisit kirliliğini belirlemek, sulama suyu olarak kullanılmasının bitkiler üzerine etkilerini gözlemlemek için ekotoksikolojik testler yapmak ve bitki içindeki modele göre taşınımını göstermektir. Aydın ve Denizli il sınırları içinde kalan nehir üzerinden 8 farklı noktadan yaz ve kış olmak üzere iki farklı dönemde su ve sediment örnekleri alınıp analiz edilmiştir. Toplamda 41 adet pestisit ve metaboliti tespit edilmiş ve tespit edilen pestisitler arasında yasaklı pestisitler olup bunların içinde OCP grubu pestisitlerede rastlanılmıştır. Su örneklerinde en yüksek ortalama konsantrasyon yaz döneminde 3226,9 ng/L ile endosülfan görülürken sediment örneklerinde ise kış döneminde 289,9 ng/g ile pyrimethanil olmuştur. Sonuçlar, Büyük Menderes Nehri’nin uzun süre önce yasaklanmasına rağmen OCP’ler ile hala kirletildiğini gösteriyor. Lepidium sativum’un çimlenme testinde 6. noktadan alınan örneklerde çimlenmede engelleme olduğu görülmüştür. Arabidopsis thaliana’da mutasyon testinde Büyük Menderes Nehri’nden alınan su örneklerinin kontrole göre mutasyon sıklığının tamamında bir artış görülmüştür. Kökten alım yaptığı varsayılan modele göre Büyük Menderes Nehri’nden alınan su ile sulanan barbunyada pestisit birikimi gözlemlenmiş ve en fazla pestisit birikimi kök, yaprak ve meyvede sırasıyla 44,4 ppb, 0,2 ppb ve 0,9 ppb olmak üzere pyrimethanil ölçülmüştür.

In our country and world, many rivers are polluted by uncleaned urban and factory wastewater, unconscious agricultural practices. Pesticide pollution come first for agriculture pollution. The aim of this study was to determine the seasonal pesticide pollution of Great Menderes River which is an important irrigation water source for the region, to make ecotoxicological bioassay over the effects of plants as irrigation water and to show its transportation due to model of the plant. In summer and winter from 8 different point of the river province border of Aydın and Denizli, water and sediment samples were taken and analyzed. In total 41 pesticides and metabolite were determined and in those pesticides there were forbidden pesticides containing OCP group. In water samples as the highest concentration was endosulfate in summer with 3226,9 ng/L, in sediment samples was 289,9 ng/g pyrimethanil in winter. The results show that Great Menderes River is still polluted with OCPs despite it is long forbidden. In Lepidium sativum germination test it is observed that in examples taken from the 6th point, there were obstacles to germination. At the mutation test of Arabidopsis thaliana, the water examples taken from Great Menderes River there were increase at the whole mutation frequency. Due to the model assumed that purchasing from the root, the cranberry bean watered with the water taken from Great Menderes River pesticide accumulation is observed and the most pesticide accumulation in root, leaf and fruit is in order to measured 44,4 ppb, 0,2 ppb and 0,9 ppb pyrimethanil.