Batı Anadolu’da klimatik büyüme mevsimi parametrelerinin konumsal ve zamansal değişimleri

Abstract

Antropojenik iklim değişikliği ile bağlantılı sıcaklık artışının bir takım iklimsel, meteorolojik ve biyolojik değişikliklere neden olması beklenmektedir. Bu değişikliklerden birisi de büyüme mevsimi parametreleri (büyüme mevsimi başlangıcı, büyüme mevsimi sonu ve büyüme mevsimi uzunluğu) ile ilgilidir. Bu çalışmada batı Anadolu‘da Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından işletilen otuzbeş istasyonda 1966-2015 yılları arasında kaydedilen günlük ortalama sıcaklık verileri kullanılarak üç farklı eşik sıcaklıkta (5 °C, 7 °C ve 10 °C), klimatik büyüme mevsimi parametrelerinin konumsal ve zamansal değişimleri incelenmiştir. Zaman serilerindeki eğilimlerin (trendlerin) önem düzeyi MannKendall testi, eğilimlerin büyüklükleri ise Sen‘in eğim testi yöntemleri kullanılarak saptanmıştır. Seri korelasyon katsayısı %5 düzeyinde önemli olan ve yüksek varyasyon katsayısı içeren serilere TFPW (Trend-Free Prewhitening) süreci uygulanmıştır. Çalışma sonuçlarına göre, her üç eşik değer için de büyüme mevsimi başlangıç (büyüme mevsimi sonu) tarihi çalışma alanında güneybatıdan kuzeydoğuya ilerlemektedir (gerilemektedir). Büyüme mevsimi uzunluğu ise kuzeydoğudan güneybatıya doğru artış göstermektedir. Zamansal değişiminde ise büyüme mevsimi başlangıcı 5 °C, 7 °C ve 10 °C eşik değer için, sırasıyla, ortalama olarak 7,3, 10,0 ve 10,5 gün gerilerken; bitişi ise, sırasıyla, ortalama olarak 4,8, 6,1 ve 6,2 gün ilerlemiştir. Bunun sonucunda büyüme mevsimi uzunluğunda, yine sırasıyla, ortalama olarak 12,0, 16,6 ve 15,9 gün artış saptanmıştır.

The temperature increase associated with anthropogenic climate change is expected to result in a number of climatic, meteorological and biological changes. One of these changes is related to the growing season parameters (growing season start, growing season end and growing season length). In this study, daily mean air temperatures from 35 meteorological stations in Western Anatolia were analyzed for the spatio-temporal change of the climatic growing season parameters during the period 1966–2015. Statistical significance of trends were assessed by nonparametric Mann-Kendall test and magnitudes of trends were quantifed by Sen‘s Slope Estimator. For series having significant serial correlation at %5 level and high coefficient of variation Trend-Free Prewhitening procedure were applied. The results showed that the beginning of the growing season (the end of the growing season) for all three threshold values delays (advances) from the southwest to the northeast. The growing season length increases from the northeast to the southwest. Temporally, the average start of the growing season for 5 °C, 7 °C and 10 °C base temperatures shifted 7.3, 10.0 and 10.5 days earlier, while the average end moved 4.8, 6.1 and 6.2 days later, increasing the length of the growing season by 12.0, 16.6 and 15.9 days, respectively