Sözlü kültür hazinesi Acıpınarlı Aşık Kara Musa

Abstract

Kültür, insanoğlunun maddi ve manevi olarak ürettiği her şeydir. Kültürün sözlü ortamda icra edilip, sözlü ortamda aktarılmasıyla da sözlü kültür oluşur. Sözlü kültür, yazılı kültürün temelini oluşturur. Geleneksel kültür sözlü ortamda yaratılır, sonra yazıya dökülür. Bu yönüyle yazılı kültür, sözlü kültürün çok daha sonra yazıya dökülmüş halidir. Sözlü kültür aktarımında sözlü kültürü taşıyan özel şahsiyetler olmuştur. Aşıklar bu özel şahsiyetlerin başta gelenlerindendir. Aşıklar, tarihsel süreçte birtakım değişikliklere uğrayarak günümüzde son halini almıştır. Türk kültüründe önceleri hem şiir söyleyen hem de dini lider görevini yürüten İaman; İslamiyet‟in kabulünden sonra dinî vasıfları azaltılarak şaman-ozana, daha sonra ise ozana dönüşmüştür. Türklerin Müslümanlaşması, dergâhlarda eğitim almalarıyla dervişlerin etkinliğinin artmasıyla ozanlar dervişe, bu dervişler de zamanla aşığa dönüşmüşlerdir. Bu âşıklardan biri de Çorum‟un merkez köylerinden Acıpınar köyünde yaşayan, yörede Âşık Kara Musa olarak bilinen Musa Yıldız‟dır. Kara Musa, sözlü kültür kaynağıdır. Çok güçlü bir hafızaya sahip olup yüzlerce şiiri ezbere bilmektedir. Derlemeyi yaptığımızda Seksen dört yaşında olmasına rağmen birçok şiir açıklamasıyla birlikte derlenmiştir. Kara Musa sadece şiir değil Kur‟an-ı Kerim‟i ve Hurufiliği de bilmektedir. Bu yönüyle söylediği dini içerikli şiirlerin açıklamalarını da yapmaktadır. Çalışmamızda Kara Musa‟nın hayatı, dünya görüşünü ve onun gözünden Fuzuli, Hatayi, Kul Himmet, Nesimi, Pir Sultan Abdal, Virani, Yemini‟nin şiirleri incelenmiştir. Çalışmamızda derleme ve ortam özellikleri göz önüne alınarak, Kara Musa‟nın ezberindeki yedi ulu ozana ait şiirler ve menkıbeler kayda aktarılıp analiz edilmiştir.

Culture is all that mankind produced such as materially and spiritually. Oral culture forme with being transferred orally there by performe orally. Oral culture constitutes the base of written culture. Traditional culture is created orally after that it is put down on paper. From this aspect the written culture is shaped then by oral culture is put down on paper. Personages play significant role in oral culture transmission. Minstrels are the first of these specifical men. Minstrels took there final form that changed in historical process. Previously, shaman who was both a poet and a religious leader at Turkish culture; after acceptance of Islam, shaman‟s religious qualitie was abatingly to shaman-ozan after that it changed just ozan and it was from ozan to dervishes as soon as Islamization of Turks, they got training in dervish lodges and increased effectiveness of dervishess. These dervishes changed to minstrel in time. On of these minstrel Musa Yıldız lives in Acıpınar village of Çorum who is caled “ Minstrel Kara Musa”. Kara Musa is resource of oral culture. He was a very strong memory and know by heart hundres of poems. Althought he was eighty four years old when we complied many poems were edited with their explanation. Kara Musa knows not only poetry but also the Qur‟an and Hurufism. He also explains that religious poems. In our works are examined that the life and World view of Kara Musa, poems of Fuzuli, Hatayi, Kul Himmet, Nesimi, Pir Sultan, Virani, Yemini from vision of him. In our works is analyzed and registered poems and epics belong to seven exalted bards into memories of Kara Musa who is word perfect.