‘Yamalak sarısı’ zeytin (olea europaea l.) fidanlarında su stresi ve osmoprotektan uygulamasının fizyolojik ve morfolojik değişimler üzerine etkisinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma, su stresi altındaki Yamalak Sarısı çeşidi zeytin fidanlarında meydana gelen fizyolojik ve morfolojik değişimleri ortaya koymak ve osmoprotektan uygulamasının etkilerini belirlemek amacıyla 2015 ve 2016 yıllarında yürütülmüştür. 4×2 m aralık ve mesafe ile deneme alanına yerleştirilen Yamalak Sarısı zeytin fidanlarınına, gelişme dönemi boyunca 5 farklı düzeyde sulama suyu ve osmoprotektan uygulanmıştır. Fidanlara uygulanan sulama suyu miktarı U1= 4 günde bir eksilen nemin su tutma kapasitesine getirilmesi, U2= 4 günde bir U1’e uygulanan sulama suyunun %75’inin verilmesi, U3= 4 günde bir U1’e uygulanan sulama suyunun %50’inin verilmesi, U4= 4 günde U1’e uygulanan sulama suyunun %25’inin verilmesi U5= susuz olacak şekilde düzenlenmiştir. Su stresi uygulamalarına ek olarak, fidanlara osmoprotektan olarak 2015 yılında 4 kez, 2016 yılında 5 kez olacak şekilde % 0.5 dozunda glisin betain (GB) uygulaması yapılmıştır. Ayrıca, su düzeyi ve GB uygulamalarının zeytin fidanlarında fizyolojik etkisini belirlemek amacıyla; GB uygulamaları öncesi ve sonrası olacak şekilde 2015 yılında 7 dönem, 2016 yılında ise 6 dönem olacak şekilde, yaprak oransal su içeriği (YOSİ, %), elektrolit sızıntısı (EC, %), klorofil yoğunluğu (KY) ve yaprak yüzey sıcaklığı (oC) değerleri saptanmıştır. Morfolojik değişimleri saptamak için ise zeytin fidanlarında yaprak sayısı (adet) ve alanı (cm2), ortalama sürgün boyu (cm), gövde çapı (mm) değerleri ölçülmüştür. Denemede uygulanan sulama suyu miktarlarının, denemenin yürütüldüğü her iki yılda da, GB uygulanan koşullarda GB uygulanmayanlara göre daha düşük miktarlarda gerçekleştiği belirlenmiştir. Çalışmada genel olarak % 25 su kısıtı ile birlikte GB uygulanmış olan zeytin fidanlarının en iyi gelişim performansını sergilediği, morfolojik değişimler ile de ortaya konmuştur. Su stresi ve osmoprotektan uygulamalarının fizyolojik etkileri ise, dönemlere göre farklılık göstermiş olup, bu anlamda; su stresi ve GB uygulamalarının, YOSİ, EC ve KY üzerine olumlu etkilerinin olduğu saptanmıştır.

This study was carried out in 2015-2016 in order to reveal the physiological and morphological changes of the “Yamalak Sarısı” varieties of nursery trees under water stress and to determine the effects of osmoprotectant application. “Yamalak Sarısı” varieties of nursery trees were planted with the distance of 4x2 m. Five different irrigation levels were applied to the trees as follows: U5=rainfed, U1= Field capacity (deficient water amount was given every 4 days), U2= 75% of the U1 level, U3= 50% of the U1 level, U4= 25% of the U1 level. In addition to water stress, glycine betaine (GB) was applied to the “Yamalak Sarısı” varieties of nursery trees for four times in 2015 and five times in 2016 on a 0.5% dose as an osmoprotectant. In order to determine the physiological effect of different water levels and GB applications onto the “Yamalak Sarısı” varieties of nursery, the values of leaf relative water content (RWC, %), electrolyte leakage (EC, %), chlorophyll density (CD) and leaf surface temperature (˚C) were defined during 7 periods in 2015 and 6 periods in 2016, before and after the GB applications. In order to determine the morphological changes, leaf number and leaf area (cm2) were measured. In order to determine the morphological changes in olive nursery trees, leaf number (number) and leaf area (cm2), average shoot sizes (cm), stem diameter (mm) were measured. The amount of irrigation water applied in the study were found to be lower under the conditions where GB was applied than the ones where GB was not applied in each year when tis trial was conducted. As to morphological changes it was found that olive nursery trees with a 25% water deficit level and GB application had the best growth performance. The physiological effects of water stress and osmoprotectant applications were different according to periods, and in this sense, it was determined that water stress and GB applications had positive effects on RWC, EC and CD application.