Çin-ABD kur savaşı ve Türkiye'ye etkileri

Abstract

Uluslararası ticaretin ülkenin iç piyasasında yarattığı refah, dünyanın pek çok ülkesini dış ticarete yöneltmiştir. Özellikle savaş ve kriz gibi istikrarsız ve zor dönemlerde ülkeler dış ticaretten edindikleri refahı kaybetmemek adına kurlara müdahale etmiş ve rekabetçi devalüasyonlarla kur savaşlarını sürdürmüştür. Ulusal paralarının değerini düşürerek ihracatlarını artıran ülkeler, ülke içinde istihdam ve üretim yaratırken, partner ülkelerin dış ticaretini negatif yönde etkilemiştir. İkinci dünya savaşından sonra kur savaşları küresel anlaşmalarla azaltılmış ve 1980’lerden itibaren dünya genelinde kura müdahale etmeyen politikalar benimsenmiştir. Ancak dünyanın en büyük ekonomilerden Çin, zaman zaman çeşitli amaçlarla kura müdahale etmekte ve kur savaşı kavramını tekrar gündeme getirmektedir. Bu çalışmada Çin’in ABD ve Türkiye ile gerçekleştirdiği karşılıklı ihracatın, döviz kuru ve partner ülke sanayi üretim endeksi ile arasındaki ilişki Çin-ABD ve Çin-Türkiye arasındaki kurulan toplam 4 modelle, 1999M1-2015M12 dönemi için analiz edilmiştir. Çalışmada serilerin durağanlığı ADF, PP, KPSS ve Kapetanios birim kök testleriyle analiz edilmiş ve serilerin farkları alındığında durağan, yani I(1) olduğu görülmüştür. Seriler arasındaki nedensellik ilişkileri Granger ve TodaYamamoto nedensellik testleriyle incelenmiş ve her bir modelin kendi içinde nedensellik taşıdığı tespit edilmiştir. Modellerdeki eşbütünleşme ilişkileri; yapısal kırılmalara izin veren Maki testiyle kontrol edilmiş ve her bir modeldeki değişkenlerin eşbütünleşik olduğu bulunmuştur. Uzun ve kısa dönem analizleri DOLS yöntemleriyle gerçekleştirilmiş ve uzun dönem katsayıları tespit edilmiştir. Ayrıca modellerin kısa dönem hata düzeltme mekanizmalarının çalıştığı görülmüştür.

Domestic wealth created by international trade has directed many countries to foreign trade. Especially in instable and tough periods like war and crisis, countries make interventions on exchange rate in order not to lose the wealth of foreign trade and keep currency wars by means of competitive devaluations. While creating domestic employment and production by depreciating national currency, countries increase their exports and affect their partners' foreign trade in a negative way. After World War II, currency wars eliminated gradually by global agreements and exchange rates left to float freely around the world since the beginning of 1980s. However, China, one of the biggest economies of the world, intervenes time to time in exchange rates for diverse reasons and revives the concept of currency wars. In this study, effects of exchange rate and Industrial Production Index of partner country on bilateral export of China-the USA and China-Turkey are investigated for 1999M1-2015M12 period by a total of four models, two for China-the USA and two for China Turkey. Stationarity of the series is analyzed by ADF, PP, KPSS and Kapetanios unit root tests and it is seen that the series are stationary when their first difference is taken, that is, they are I(1). Causality relationships within series was investigated by Granger and Toda-Yamamoto causality tests and it is determined that each model have causality relationship within itself. Cointegration relationship of the series within each model is researched by Maki test allowing structural breaks and it is found that variables of each model are cointegrated. Long and short term analyses were completed with DOLS method and long term coefficients were obtained. Moreover, it is seen that short term error correction mechanism of the models are operating.