Türkiye'de ham petrol fiyatlarıyla döviz kuru arasındaki ilişki: Ampirik bir analiz

Abstract

1973'te tüm dünya ekonomisini sarsan birinci petrol krizinden sonra herkesin ilgisi petrol fiyatlarına yöneldi. Sonraki süreçte, petrol fiyatlarındaki değişimler yakından takip edilmeye ve makroekonomik değişkenler üzerindeki etkileri araştırılmaya başlandı. Bugün itibariyle konuya ilişkin önemli bir literatürün olduğu söylenebilir. Ham petrol fiyatları Amerikan doları üzerinden belirlendiği için, petrol fiyatlarındaki değişmeler, ülkelerin döviz kurunu doğrudan etkilemektedir. Bu süreçte petrol fiyatlarının değişimi üzerindeki araştırmalar özellikle döviz kuru üzerine odaklanmıştır. Bugüne kadar yapılmış petrol fiyatlarının döviz kuru üzerindeki etkisini araştıran çalışmalar gösteriyor ki, petrol fiyatlarındaki artış genellikle petrol ithal eden ülkelerde doların değer kaybetmesine, petrol ihraç eden ülkelerde ise değerlenmesine neden olmaktadır. Bugünlerdeki petrol fiyatları ve döviz kurunu takip ettiğimizde Türkiye'de de literatürde saptanan genel sonuca benzer bir eğilim görmekteyiz. Bu çalışmada, ham petrol fiyatlarıyla dolar kuru arasındaki ilişki, 2001:01- 2015:02 dönemi 3 aylık verileriyle Türkiye için analiz edilecektir. Zaman serisi yöntemlerinin kullanılacağı çalışmada beklentimiz, söz konusu değişkenler arasında asimetrik bir ilişkinin olacağı yönündedir.

After the first oil shock in 1973 which shook the world economy, the attention of everyone turned to the oil prices. Changes in oil prices began to be followed closely, and its effects over macroeconomic variables started to be researched. Today, there is an important literature about this subject. Because the pricing of crude oil is made in American dollars internationally, changes in oil price directly affect the exchange rates of the countries. This point especially led the researches about the effects of oil price changes to focus on its effects over exchange rates. The studies about the effects of oil price on exchange rate shows that in general, oil price increase leads dollar to appreciate in oilexporting countries and to depreciate in oil-importing countries. When we follow the price of the crude oil and exchange rate of the dollar nowadays, we see a pattern not so different from the general conclusion of the literature about the relationship between oil price and exchange rate in Turkey. In this study, the relationship between the crude oil price and exchange rate of dollar in Turkey will be analyzed for the period of 2001:01-2015:02 via 3 monthly data. Our expectation from this study, in which the time series methods will be used, is that the results to be in line with earlier studies which point to an asymmetrical relationship between oil price and exchange rate.