Afet riski nedeniyle kentsel dönüşüm: İzmir örneği

Abstract

Üzerinde yaşadığımız Anadolu coğrafyası tarih boyunca başta deprem ve sel gibi doğal afetlerin yanısıra endüstriyel kazalar, ulaşımla ilgili afetler, yangın, teknolojik afetler gibi birçok felaketle karşı karşıya kalmıştır. Bu afetlerin sonucunda maddi ve manevi birçok kaybın yaşandığı bilinmektedir. Türkiye ve dünyada afet ile ilgili yapılan çalışmaların ana ekseni, önceleri yara sarma olarak adlandırılabilecek konvansiyonel bir anlayışla değerlendirilse de özellikle 90'lı yıllardan itibaren daha kapsayıcı ve çok yönlü, en başta afet kayıplarını önleyici –risk azaltıcı- bir anlayış benimsenmiştir. Bu değişime paralel olarak ülkemizde de özellikle 1999 Marmara Depremi'nin ardından riskleri önceden öngörüp azaltıcı bir anlayış yerleştirilmeye çalışılmıştır. Afetlerin oluşumundan önce kayıpların yaşanmasını engellemek için birçok yöntem kullanılmaktadır. Kentsel dönüşüm uygulamaları da, afeti önleme yöntemlerinden biridir. Türkiye'de afet nedeniyle kentsel dönüşümün yasal dayanağına bakıldığında 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun dikkati çekmektedir. Kanunun adından da anlaşılacağı üzere afet yönetimi ve içeriğindeki konular kentsel dönüşüm ile çok yakından ilgilidir. İzmir kenti de tarihi boyunca birçok defa yukarıda bahsedilen afetlere uğramış ve yıkılıp tekrar inşa edilmiştir. Dolayısıyla İzmir'in dönüşüme alışık bir kent olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Afet ve afet yönetimi konuları bu tez çalışmasının teorik altyapısını oluştururken, İzmir kentinin afet tarihinin kentin bugününe yansımaları ile İzmir'de kentsel dönüşüm uygulamalarının afetleri önlemede ne derece etkili olduğu çalışmanın temel konusunu oluşturmaktadır.

Throughout the history, Anatolian region we live on has been faced with many disasters such as the disasters related to transportation and technological disasters like fire, as well as earthquakes and floods. As a result of these disasters, it is known that many losses, both material and spiritual, were experienced. The main axis of studies related to disasters in Turkey and the world, firstly considered as an conventional approach to heal wounds; particularly since the 90s more inclusive and versatile approach have been adopted (at first disaster loss preventing and risk reducing). In parallel with this change, especially after the 1999 Marmara Earthquake, an understanding reducing and predicting the risk in advance has been tried to place, in our country as well. Many methods are used to prevent the experience of losses before the occurance of disasters. Urban renewal practices are also stand out as one of the ways to prevent the disaster. When we look at the legal basis for urban renewal in Turkey, Law on Renewal of Disaster Areas Under Risk numbered 6306 is seen. Therefore, disaster management and issues in its content are very closely related to urban renewal. City of Izmir suffered the disasters mentioned above many times throughout the history, was destroyed and built again. So, it will not be wrong to say that İzmir is a city accustomed to renewal. While disaster and disaster management issues form the theoretical basis of this study, reflections of history of disasters of city of İzmir and how much disaster preventing are practices of urban renewal form main issues of this study.