Sosyal bilgiler programında yer alan tarih konularının tarihsel düşünme becerileri açısından değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırma, Sosyal Bilgiler programında yer alan tarih konularının tarihsel düşünme becerileri açısından değerlendirilmesini içeren nitel bir çalışmadır. Öğrenciler eğitim sürecinde pasif alıcılar olmaktan çıkmalı, analitik düşünebilen, tarihsel olaylara yönelik yorum yapabilen, tarihsel soruşturma ve araştırma yeteneğine sahip bireyler olarak aktif hale getirilmelidir. Tarih dersinin öğretiminde, bu amaçların gerçekleşmesine dönük olarak tarihsel düşünme becerileri geliştirmesine yönelik yapılan çalışmalar arttırılmalıdır. Bu nedenle Sosyal Bilgiler dersi programında yer alan tarih konularında tarihsel düşünme becerilerinin değerlendirilmesi önem kazanmaktadır. Araştırmanın amacı, T.C İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersi I. Dönem ünitelerinde geçen konuları tarihsel düşünme becerileri açısından incelemektir. Araştırmanın amacına ulaşmak için nitel araştırma yöntemlerinden olan görüşme ve gözlem tekniği kullanılmıştır. Konuya ilişkin olarak 2013-2014 eğitim öğretim yılında orta sosyo-ekonomik düzey bir devlet okulunda 5 gönüllü Sosyal Bilgiler öğretmeni ve üç sınıftan akademik gelişim düzeyleri ölçüt alınarak her düzeyi temsil edecek şekilde seçilen, toplam 18 öğrenci ile bireysel görüşme yapılmıştır. Öğrencilerle farklı zamanlarda gerçekleştirilen üç görüşme ve öğretmenlerle yapılan görüşmeler sonucunda Microsoft Word ortamında toplam 299 sayfalık ham veri dökümanı oluşturulmuştur. Görüşme verilerinin çözümlenmesinde tümevarımsal içerik analizi uygulanmıştır. Birinci dönem boyunca haftada 6 saat toplam 12 hafta gözlem yapılmış. Yapılan gözlemler sonucunda 45 saatlik gözlem verisi elde edilmiş ve 147 sayfalık ayrıntılı gözlem formu dökümanı oluşturulmuştur. Gözlem yarı yapılandırılmış alan çalışması yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Öğrenci görüşme sonuçları verilerinden hareketle, genel olarak öğrencilerin tarih konularına ilgili oldukları ancak tarih dersi öğreniminde analiz, sentez ve değerlendirme gibi üst düzey bilişsel basamakları işe koşamadıkları genelde bilgi ve kavrama düzeyinde kaldıkları görülmektedir. Gözlem sonuçlarından elde edilen verilere göre ise, genel olarak sınıflarda öğretmen ve sınav odaklı bir öğretim süreci işlediği görülmektedir. Araştırma sonunda ortaya çıkan sonuçlara dayalı olarak önerilere yer verilmektedir.

This research is a qualitative work which consists of subjects in social studies programmes, and their evaluation in the view of historical thinking abilities. The students should come out of being passive receivers and they should be made active individuals who can think analytically, can interpret through historical events and who have abilities to search history. The number of the studies for improving abilities of historical thinking, also be increased in the teaching process. Therefore, evaulation of historical thinking abilities is important in the social studies programme of historical topics. The aim of the research is to examine the Turkish Revolution History and Kemalism subject of first term units through abilities of historical thinking. In order to reach this aim conversation and observation technique was used. 18 students in different levels and 5 volunteered social studies teachers were interviewed related to the topic 2013-2014 academic year, in a middle class of a governmental secondary school. At the end of the interviews done with students in different times and the ones with the teachers, 299 pages of data documents were formed. In analyzing the data, "inductional content analysis" was used. Through the first term which was 6 hours in a week, 12 weeks total. At the end of the observations done, 45 hours of observation data was obtained and 147 pages of detailed observation form documents were formed. The observation was done through the half constructed area survey method. According to the result of student interviews it was found that students were generaly curious about historical topics but they could not put upper level steps in life and as a result could not evaulate conditions with the help of upper level historical thinking abilities. Moreover, they could not pass further information and comprehension steps. According to the data gained from the observation results, it was seen that generally teacher and exam focused method in teaching was used. At the end of the research, suggestions related to the topic were placed.