Yarı kurak iklim bölgelerinde bitki su tüketiminin tahmininde kullanılabilecek ampirik modeller

Abstract

Bitki su tüketim değerleri, gerek sulama projelerinin gerekse sulama programlarının hazırlanmasında, hayati öneme sahiptir. Bitki su tüketimi kolay ölçülen bir parametre değildir. Bunu belirleyebilmek için özel aletlerle doğru şekilde ölçülen çeşitli fiziksel parametreler yanında lizimetrelere ihtiyaç vardır. Lizimetre kullanımı, yoğun emek isteyen pahalı bir yöntem olmasının yanında ölçümlerin doğru birşekilde yapılabilmesi ve sistemin tam anlamıyla işletilebilmesi için işlemlerin konu uzmanı eğitimli araştırmacı personel tarafından gerçekleştirilmesi gereklidir. Sıradan ölçümler için uygun olmamasına karşın dolaylı metotlarla tahmin edilen su tüketimi değerlerini kıyaslanması için söz konusu yöntem önemini sürdürmektedir (Allen ve ark. 1998). Bu çalışmada, yarı kurak iklim bölgelerinde, bitki su tüketimi ve bitki katsayılarının kestiriminde meteorolojik verileri kullanan ampirik yöntemlerden Blaney-Criddle, FAO-Blaney-Criddle, Radyasyon, Penman, Hargreaves-Samani ve FAO-Pan buharlaşma modelleri karşılaştırılmıştır. Yapılan hesaplamalar ve kıyaslamalar sonucunda gerçek değerlere en yakın tahmin hem su tüketiminde hem de bitki katsayısında Penman yöntemi olmuştur.

Evapotranspiration is a vitally important value which is preparation both irrigation projects and irrigation scheduling. Measurement of evapotranspiration is not easy. Specific devices and accurate measurements of various physical parameters or the soil water balance in lysimeters are required to determine evapotranspiration. The methods are often expensive, demanding in terms of accuracy of measurement and can only be fully exploited by well-trained research personnel. Although the methods are inappropriate for routine measurements, they remain important for the evaluation of ET estimates obtained by more indirect methods (Allen et. al., 1998). In this study, empiric models, Blaney-Criddle, FAO- Blaney-Criddle, Radiation, Penman, Hargreaves-Samani and FAO-Pan evaporation, were compared on calculating crop evapotranspiration from meteorological data and crop coefficients. Result of calculations and comparison tests showed that Penman method was more reliable method compared to the actual value for both crop evapotranspiration and crop coefficients.