Büyük Menderes havzasında yıllık toplam yağışların zamansal değişimleri

Abstract

Bu çalışmada, Büyük Menderes havzasında gerek DMİ (Devlet İşleri Genel Müdürlüğü) gerekse de DSİ (Devlet Su İşleri) tarafından işletilen onaltı istasyonda kaydedilen uzun dönemli yıllık toplam yağış serilerinin zamansal değişimleri Mann-Kendall testi ile sınanmıştır. Zamansal eğilimlerin eğimleri ise Sen'in eğim testi ile belirlenmiştir. Seri korelasyon içeren zaman serilerine TFPW (Trend-Free Prewhitening) yöntemi uygulanmış; eğilimlerin yönlerinin istasyonlar arasındaki homojenliği ise Van Belle ve Hughes testi kullanılarak araştırılmıştır. Araştırma sonucunda, iki istasyonda artan yönde, diğer istasyonlarda ise azalan yönde eğilim olduğu saptanmıştır. Sadece bir istasyondaki azalan yöndeki eğilimin %5 düzeyinde istatistiksel olarak önemli olduğu bulunmuştur. DSİ istasyonlarındaki yağış eğilimlerinin, DMİ istasyonları ile uyumlu olduğu belirlenmiştir. İstasyonlardaki azalan yöndeki eğilimlerin havza bazında homojen olduğu saptanmıştır. İklim değişikliği sonucunda yağışlardaki azalmaya bağlı olarak temiz su kaynaklarındaki daralmanın yanında, kentsel, endüstriyel ve tarımsal su talebindeki artışın, temiz su kaynakları üzerindeki baskıyı arttırması beklenmektedir. Beklenen su kıtlığı ile mücadelede arıtılmış atıksuların, özellikle tarımsal sulamada yeniden kullanılması önemli bir fırsat yaratabilir. Böylece, su kullanıcıları arasındaki rekabet hafifletilerek, endüstriyel ve kentsel tüketim için daha fazla temiz su ayrılabilir.

In this study, it was aimed to investigate long-term trends of annual precpitation data recorded in sixteen stations operated by DMİ (Turkish State Meteorological Service) and DSİ (State Hydraulics Works) in Büyük Menderes Basin (Turkey) using Mann-Kendall test with TFPW (Trend-Free Prewhitening) procedure that eliminates the serial correlation for time series containing serial correlation. The slopes of trends were determinded by Sen's Slope Estimator. Homogeneity of trends among stations was tested using Van Belle and Hughes test. The results showed that total annual rainfall increased at only two stations, while decreased at other stations. However, the trend at only one station is statistically significant at 5% level. Temporal patterns of DSİ-stations were found to be consistent with those of DMİ-stations. Decreasing trends among the stations was found to be homogeneous. It is expected that demand on fresh water resources will increase due to decreasing rainfall as a consequence of climate change, together with domestic, industrial and agricultural water use. To cope with the expected water scarcity in the basin, reuse of treated wastewaters, especially in agriculture, may provide an important opportunity. Hence, this may alleviate the competition among water users, and fresh water resources can be allocated to domestic and industrial use.