Manisa ilinde çekirdeksiz üzüm bağlarında bulunan Thysanoptera türlerinin yayılışı, popülasyon değişimi ve önemli zararlı türün biyolojisi üzerinde araştırmalar

Abstract

Manisa ilinin 11 ilçesinde 2003 yılında yapılan çalışmada yuvarlak çekirdeksiz üzüm çeşidindeki, Thysanoptera takımına bağlı türler belirlenmiş, 2004 ve 2006 yılları arasında ise türlerin en yoğun olduğu Alaşehir ilçesindeki 2 bakımlı, 2 bakımsız bağda önemli türlerin popülasyon değişimleri, doğal düşmanları, zarar oranı, yumurta bırakma ve kışlama yerleri ile Rubiothrips vitis (Priesner)’in laboratuvar koşullarında biyolojisi incelenmiştir. Manisa ilinin 11 ilçesinde (Merkez, Ahmetli, Akhisar, Alaşehir, Demirci, Gölmarmara, Kırkağaç, Salihli, Sarıgöl, Saruhanlı, Turgutlu) Thysanoptera takımına bağlı Aeolothripidae, Thripidae ve Phlaeothripidae familyalarından 31 tür saptanmıştır. Fitofag türlerden en yoğun sırasıyla, R. vitis, Thrips tabaci Lindeman, Drepanothrips reuteri Uzel, Frankliniella occidentalis (Pergande), Mycterothrips albidicornis (Knechtel), M. tschirkunae (Jachontov), Haplothrips aculeatus Fabricius, H. globiceps (Bagnall) ve H. reuteri Uzel ile predatör türlerden Scolothrips longicornis Priesner, Aeolothrips collaris Priesner ve A. intermedius Bagnall belirlenmiştir. Thripslerin bağ alanlarında gözlerdeki yaprakçıkların açılması ve sürgünlerin uzamaya başlamasıyla birlikte görüldüğü, yapraklar dökülünceye kadar bağ alanlarında kaldıkları saptanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre Ahmetli, Alaşehir ve Merkez ilçeleri en bulaşık ilçeler olarak belirlenmiştir. Göz ve çiçeklerde en iv baskın tür R. vitis, sürgün ve yapraklarda T. tabaci olarak belirlenmiştir. R. vitis’in özellikle gözlerin uyanmaya başladığı dönemde zararlı olduğu belirlenmiştir. Alaşehir ilçesinde, 2004 yılında dört bağda thrips türlerinin popülasyon değişimi incelenmiştir. Aylara göre en yüksek popülasyon yoğunluğu R. vitis ‘de nisan, mayıs ve haziran, F. occidentalis ile Mycterothrips albidicornis (Knechtel) + M. tschirkunae (Jachontov) ‘de temmuz ve ağustos, M. albidicornis + M. tschirkunae ‘de ekim ve kasım, Tenothrips frici (Uzel)’ de eylül aylarında saptanmıştır. Ayrıca, 2005 yılında yine R. vitis nisan ve mayıs aylarında baskın tür olarak belirlenmiştir. M. albidicornis + M. tschirkunae haziran ayından yıl sonuna kadar yoğun olarak görülmüştür. Sürgünlerde thripslerin yaptığı zararın oranı 2005 ve 2006 yıllarında bakımlı bağlarda sırasıyla %97, %82, bakımsız bağlarda %84; olarak belirlenmiştir. Meyvelerdeki zarar oranı ise %0.05, %0.2, bakımsız bağlarda %0.08, %0.4 olarak belirlenmiştir. Bağ alanlarından thrips predatörü olarak Orius laevigatus (Fieb), O. pallidicornis (Reut.) ve O. niger (W.) (Heteroptera: Anthocoridae), Aeolothrips intermedius Bagnall ve A. collaris (Thysanoptera: Aeolothripidae) türleri saptanmıştır. Thripslerin yumurta bırakmak için sırasıyla, bitkinin tomurcuk ve çiçeklenme dönemindeki salkımlarını, uçtan ilk 4 yaprağı ve 5. ve 6. yaprakları tercih ettikleri görülmüştür. Thripslerin kışı yabancıotlar, kavlamış asma kabukları, toprak ve yere dökülen yapraklar arasında ergin olarak geçirdiği saptanmıştır. R. vitis’in embriyo gelişme süresi 5.5 ± 0.3 (4 - 9), larva 5.4 ± 0.4 (3-8), prepupa 1.4 ± 0. 11 (1-2) ve pupa 2.3 ± 0.14 (1-3), preovipozisyon 1.7 ± 0.15 (2-3), ovipozisyon 16.9 ± 1.17 (10-28) ve postovipozisyon süresinin 5.8 ± 0.32 (5-11) gün olduğu belirlenmiştir. R. vitis dişisi ortalama 12.45 ± 0.81 (9-20) adet yumurta bırakmış, dişi ömrü 22.4 ± 1.92 (9-41), erkek ömrü ise 13.15 ± 1.19 ( 6-21) gün olarak belirlenmiştir.