Overektomi uygulanan sıçanlarda periferik sinir hasarı üzerine selenyumun etkileri

Abstract

Menopoz sırasında görülen başta östrojen olmak üzere tüm seks hormonlarının seviyelerindeki azalmanın sinir sistemi üzerine olumsuz etkileri olduğuna, depresyon, baş ağrısı gibi bozuklukların yanı sıra Alzheimer hastalığı oluşumu ile de ilişkili olduğu yapılan çalışmalarda gösterilmiştir. Merkezi sinir sisteminin menopoz durumundan nasıl etkilendiği ve merkezi sinir sistemi üzerindeki menopoz kaynaklı oksidatif hasarın etkileri, bu oksidatif hasarın hangi hastalıklarla sonuçlandığı incelenmiştir. Fakat menopoz durumunun periferik sinir sistemi üzerinde yapı ve fonksiyonu üzerine nasıl bir etki yaptığına dair literatürde bulunan bilgi son derece sınırlıdır. Menopoz durumunda gözlenen değişimlerin önemli bir nedeni seks hormon seviyelerindeki azalmadan dolayı vücudun antioksidan enzim seviyeleri düşmesi ve antioksidan-serbest radikal dengesinin bozulması ile vücutta serbest radikal miktarının artmasıdır. Serbest radikallerin, sinir sistemi dahil vücutta bir çok alanda olumsuz etkileri bilinmektedir. Bu literatürel bilgilerden yola çıkarak çalışmada, menopoz durumunun ve menopozda görülen sinir hasarının periferik sinir siteminde siyatik sinir yapı ve fonksiyonu üzerine olan etkileri ve bu etkiler üzerine selenyumun iki dozda (normal doz-1μmol/kg ve yüksek doz- 5μmol/ kg Se) tedavi edici rolü araştırılmıştır. Overektomi ile oluşturulan menopoz durumunun periferik sinir sisteminde yer alan siyatik sinir üzerinde bir nörodejenerasyon oluşturduğu, sinir iletim hızı değerlerinde azalma görüldüğü ve Siyatik Fonksiyonel İndeks değerlerinde sapmalara neden olduğu gözlenmiştir. Bunun yanı sıra, menopoz durumunda uygulanan sinir hasarı sinir ileti hızlarında ve siyatik fonksiyonel indeks değerlerinde menopozun neden olduğu tablonun daha da kötüleşmesine sebep olmuştur. Hem normal (1μmol/kg) hem yüksek dozda (5μmol/ kg) uygulanan selenyum tedavisinin ise bu olumsuz etkileri azalttığı, sinir iletim hızını arttırdığı ve siyatik fonksiyonel indeks testi ile gözlenen sinir fonksiyonlarında iyileşmeye neden olduğu tespit edilmiştir. Elde ettiğimiz sonuçlara dayanarak selenyumun siyatik sinirde oksidatif stres kaynaklı oluşabilecek mitokondriyal fonksiyon bozukluklarını önlediğini, mitokondri tarafından başlatılan hücre ölümü yolunu inhibe ederek nöral hayatta kalmayı sağladığını, siyatik sinir iletim hızını arttırdığını ve distal latans değerlerini azalttığını belirtebiliriz. Ayrıca, menopozda selenyum tedavisinin kan serum estradiol seviyelerinde bir artıma sebep olduğunu belirtebiliriz. Menopozda selenyum tedavisinin sinir dokusu üzerindeki moleküler etkilerini daha detaylı açıklayabilmek amacıyla ileriki çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

There have been reports on the adverse effects of the decrease in the levels of all sex hormones, mainly estrogen, in menopause on nerveous system. Studies have shown that there menopause is linked with some disorders such as depression, headache and Alzheimer’s disease. Previous studies have investigated the effects of menopause on central nervous system, menopause induced oxidative damage on central nervous system and the menopause induced disorders that originate from this oxidative damage. However, there is a limited knowledge in literature on the the effects of menopause on the structure and function of peripheral nervous system. One important cause of the observed changes in menopuasal conditions is the decrease in antioxidant enzyme levels, changes in the antioxidant-free radical balance in the body and the increase in the level of free radicals due to the decrease in the amount of sex hormones in menopause. The adverse effects of free radicals on many different systems in the body including the nervous tissue have been postulated previously. Regarding these information in the literature, this study has been adressed to investigate the effects of menopause and the nevre injury state in menopause on the structure and function of sciatic nerve which is a member of the peripheral nervous system. In addition, the role of selenium treatment on the recovery of these effects has been investigated by the use of two different doses of selenium administration, namely a normal dose (1μmol/kg) and a high dose (5μmol/ kg) selenium treatment. The results demonstrated that menopausal conditions which were induced by ovariectomy has resulted in the decrease in the nerve conduction velocities and variations in sciatic functional index values in ovariectomized groups that reveals the neurodegeneration in the sciatic nerves in menopause. Moreover, the sciatic nevre injury in menopausal conditions have enhanced the effects of menopause on nerve conduction velocities and sciatic functional index values. Both normal (1μmol/kg) and high dose (5μmol/ kg) selenium treatment was observed to decrease these adverse effects increasing nerve conduction velocities and normalizing sciatic functional index values. These results have shown that selenium treatment led to a recovery on menopause induced alterations in structure and function of sciatic nerves. The results implicated that selenium treatment prevented the oxidative stres induced mitochondrial functional disorders, inhibited the apoptotic pathways induced by mitochondrial damage and eventually led to the survival of neurons in sciatic nerves increasing the nerve conduction velocities and distal latancies. Moreover, the results have revealed that selenium treatment in menopause have led to an increase in serum estradiol levels in ovariectomized rats. Further studies are needed to more clearly evaluate the molecular effects of selenium treatment on nervous tissue in menopause.