Türk edebiyatında mensur mi'râc-nâmeler ve Musa b. Ahmed Antakî'nin mensur Mi'râc-Nâmesi: İnceleme - metin

Abstract

Arapça bir sözcük olan Mi’râc, “yukarı çıkma aleti, yukarı çıkacak yer” anlamına gelmektedir. Leyle-i Mi’râc da Hz. Peygamber’in göğe çıktığı geceyi ifade eder olmuştur ki bu gece Receb ayının yirmi yedinci gecesine denk gelip müslümanlar arasında kandil olarak anılmaktadır. Ayrıca bu kutlu gün yalnızca bir gece olarak anılmakla kalmamış, Hz. Peygamber’in şefaatini kazanmak isteyen pek çok alim ve sufi için eserlerine konu olan önemli bir vaka haline gelmiştir. Anadolu’da ilk örneklerini manzum olarak gördüğümüz mi’râc-nâmeler zaman içerisinde belirgin özellikler kazanmış XV. yüzyıl ve sonrası rağbet görmüş manzum ya da mensur yahut çoğu karışık metinler halinde gelişimini sürdürmüştür. Özellikle XVII. ve XVIII. yüzyıllarda hemen hemen her divan şairinin bir veya birkaç mi’râciyye yazdığı görülür. Bu gelenek, XIX. yüzyılda da devam etmiştir. Türk Edebiyatı’nda böyle önemli bir tür uzun yıllar ihmal edilmiş ve toplu bir şekilde ele alınmamıştır. Daha sonra 1987 yılında Prof. Dr. Metin Akar mi’râc-nâmeleri detaylı bir şekilde incelemişse de yalnızca manzum mi’râc-nâmeler incelenmiş ve mensur eserler maalesef kütüphanelerimizde incelenmeyi bekler halde kalmışlardır. Çalışmamızda bu kıymetli eserlerin gün yüzüne çıkarılması ve daha sonra çalışma yapmak isteyenlere yardımcı olması amaçlanmıştır. Bütün bunlarla birlikte modern yöntemler ışığında incelenecek Musa b. Ahmed el-Antakî’ye ait Mi’râc-Nâme aynı zamanda bu tür üzerine yapılmış olan çalışmalar arasında ilk örneklerden biri olma vasfını taşıyacaktır.

Mi’râc is a Arabic words, it basically means “going up tool, the place where you going up”. Leyle-i Mi’râc is the night when prophet (Muhammed peace be upon him) raised to the heaven; also this night is the 27th day of Recep Month and celebrated by Muslim community as candle. Additionally this holy day is not just remembered for one day; to get salvation of Prophet (peace be upon him) lots of islamic scholars and Sufis mentioned this event on their books. We see the first example of this event as mi’râc-nâmeler, with the XV century it became so popular that it dramatically involved as poetic, prose and mixed texts. Especially in XVII and XVIII centuries, we see that almost all of the Ottoman poets wrote at least one about mi’râc-nâme. This tradition went on in XIX century. This type of literature have been neglected and haven’t been studied comprehensively in this time yet. İn 1987, Prof. Dr. Metin Akar investigated mi’râc-nâmeler in depth, although he just studied in poetic of mi’râc-nâmeler; the proses left in our library to go moldy. In our studies we try to reveal all this precious work and help to the people who will want to work on the same subject. In addition to all, modern investigation on proses of mi’râc-nâme will be the first type of study on this study field.