Ortaokul öğretmenlerinin iş doyumlarının mesleki tükenmişlik düzeylerine etkisi: Aydın ili örneği

Abstract

Bu araştırmada; Aydın ili İncirliova ilçesindeki kamu ortaokullarında görev yapan öğretmenlerin iş doyumlarının, mesleki tükenmişliklerine etkisini incelemek amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma evrenini; 2013-2014 eğitim-öğretim yılında Aydın ili İncirliova ilçesindeki kamu ortaokullarında görevli öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmada hedef evrenin tamamı olan 162 öğretmene ulaşılmıştır. Verilerin toplanmasında; Kişisel Bilgi Formu, Minnesota İş Doyum Ölçeği ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği kullanılmıştır. Öğretmenlerin; cinsiyeti, medeni durumu, bulundukları okulun sosyo-ekonomik durumu ve mesleğini kendi isteğiyle seçip seçmeme durumuna göre tükenmişlik ve iş doyumu düzeylerinin farklılaşma durumu ilişkisiz t testi ve Mann Whitney U ile analiz edilmiştir. Öğretmenlerin; yaşa, branşa, mesleki kıdeme, eğitim durumuna, çocuk sayısına ve bulunduğu okuldaki hizmet süresine göre tükenmişlik ve iş doyumu düzeylerinin farklılaşma durumu ise varyans analizi ve Kruskal Wallis ile test edilmiş ve varyans analizi sonucu ortaya çıkan farklılaşmanın kaynağını belirlemek amacı ile de Tukey testi yapılmıştır. Öğretmenlerin tükenmişlik ve iş doyumu düzeyleri arasındaki ilişkiyi belirlemek için Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon tekniği kullanılmıştır. Öğretmenlerin iş doyumlarının, mesleki tükenmişlik düzeyleri üzerindeki etkisini belirlemek için ise regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen istatistiksel bulguların anlamlılığı .05 düzeyinde sınanmıştır. Araştırma sonucunda; öğretmenlerin duygusal tükenme düzeylerinin kişisel başarı ve duyarsızlaşma düzeylerinden; içsel doyum düzeylerinin dışsal doyum düzeylerinden görece yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Demografik değişkenlerin öğretmenlerin tükenmişlik ve iş doyumu düzeyleri üzerindeki farklılaşma durumu incelendiğinde ise; kadın öğretmenlerin kişisel başarı boyutundaki tükenmişlik düzeylerinin erkek öğretmenlerden; 30 yaş ve altındaki öğretmenlerin ve 31-35 yaş grubundaki öğretmenlerin duyarsızlaşma boyutundaki tükenmişlik düzeylerinin, 36-40 yaş grubundaki öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinden; bekâr öğretmenlerin duyarsızlaşma boyutundaki tükenmişlik düzeylerinin evli öğretmenlerden; mesleğini istemeyerek seçen öğretmenlerin duygusal tükenme düzeylerinin mesleğini isteyerek seçen öğretmenlerden anlamlı düzeyde yüksek olduğu tespit edilmiştir. Diğer taraftan; bulundukları okulun sosyo-ekonomik durumu düşük olan öğretmenlerin dışsal boyuttaki iş doyumu düzeylerinin, bulundukları okulun sosyo-ekonomik durumu orta olan öğretmenlerden; mesleğini istemeyerek seçen öğretmenlerin dışsal doyumlarının genel doyumlarından, genel doyumlarının da içsel doyumlarından anlamlı düzeyde düşük olduğu tespit edilmiştir. Öğretmenlerin tükenmişlik ve iş doyumu düzeyleri arasında negatif yönde anlamlı ilişkiler olduğu ve en yüksek ilişkinin ise öğretmenlerin duygusal tükenme düzeyleri ile genel doyum düzeyleri arasında olduğu görülmüştür. Duygusal tükenmenin yordayıcılarının içsel ve dışsal doyum olduğu; duyarsızlaşmanın ve kişisel başarının ise tek yordayıcısının içsel doyum olduğu saptanmıştır.

In this research the purpose is to analyse the effection of job satisfaction to the taechers' occupational burnout in the secondary government schools in Incirliova district of Aydın province. The research contains the teachers in the secondary government schools of Incirliova district of Aydın province in 2013-2014 educational academic term. It is aimed to reach the whole 162 teachers. In the adding up process Personel Information Form, Minnesota Job Satisfaction Measure and Maslach Burnout Measure are used. Teacher's genders, merital status, their schools' socioeconomic conditions and choosing this job willingly or unwilling and differentation of job satisfaction stages are analysed according to free t-Test and Mann-Whitney U. According to teachers' ages, branches, occupational retirements, educational conditions, the number of children and tenures of office the differentation of occupational burnout and job satisfaction are tested with analysis of variance and Kruskal-Wallis. Tukey Test is done to determine the resource of the differentation that is the result of the analysis of variance. To determine the relation between levels of teachers' occupational burnout and job satisfaction, The Pearson Product-Moment Correlation Technique is used. To determine the affection of teachers' job satisfactions on the level of occupational burnout, the regression analysis is used. The relevance of the statistical data's result is determined in the level of .05. In the result of research, it is clear that teachers' emotional burnout levels are higher than their personal success and levels of their depersonalization. And also internal satisfaction levels are higher than general satisfaction and external satisfaction levels. When the affection of demographic parameters are searched on the teachers' occupational burnout and job satisfaction levels; it shows male teachers' level is higher than female teachers' (under the age of 30); teachers' level at the age of 31-35 years is higher than the teachers' at the age of 36-40 years; single teachers' level is higher than married ones; teachers' number who choose the job willingly are higher than the ones who are unwilling, considerably. On the other hand; it is established that the teachers' external dimentional satisfaction; -whose schools' socioeconomic conditions are low-; is lower than teachers whose schools are better socioeconomically. Teachers' external satisfaction who choose their occupation unwillingly is lower than general satisfaction dramatically. Their general satisfaction is lower than their internal saticfaction considerably. It is seen that there are negative meaningful relations between teachers' burnout and occupational level. And also it is seen that the highest relation is on teachers' emotional burnout level and general satisfaction level. It is established that emotional burnout elements are internal and external satisfaction; and that insensativation's and personal success' unique element is intensive satisfaction.