Bilimin toplumsal işlevi açısından bilim tarihinin yeniden inşası: John D. Bernal

Abstract

Çağdaş bilim felsefesinde bilimin ne olduğuna ilişkin yürütülen tartışmalar 20. yüzyıl başlarına kadar hep bilimsel bilginin neliği, bilimsellik ölçütü ya da sınırkoyma sorunu üzerine yapılmış ve bilimin ne için olduğuna veya yapılması gerektiğine ilişkin olarak bir şeyler söylenmemiştir. Bu çalışma bu problemi ele almak amacındadır. Çalışmanın birinci bölümünde bilim felsefesinde Sınırkoyma sorunu bağlamında büyük düşünürlerden Popper, Kuhn, Feyerabend ve Lakatos’un düşünceleri ele alınmıştır. Bu bağlamda bilim ile sahte-bilim arasında çizilen sınıra ilişkin görüşler ortaya konulmuştur. Çalışmanın ikinci bölümünde bilimin antik, orta ve modern çağdaki yeri ile 20. yüzyılda insanın ve toplumun yaşadığı sorunlarla ilişkisi John Desmond Bernal’in düşünceleri ile paralel olarak incelenmiştir. Bu bağlamda Bernal’in perspektifinden bilimin ne için yapılması gerektiği belirtilmek suretiyle anlamı değeri ve insan ile toplum için önemi ortaya konulmuştur. Sonuç olarak, yapılan çalışmada Bernal’in de öngördüğü gibi, bilimin insan ve toplum için yıkıcı değil yapıcı, onarıcı, kurtarıcı olması ve bilim ile insanın diğer değerleri arasındaki bağın hiçbir zaman koparılmaması gerektiği vurgulanmıştır.

By the beginning of the 20th century, the discussions on the nature of science always are considered with regard to what the scientific knowledge is, to the criterion of scientific knowledge, and/or, to the problem of demarcation; and questions on the teleological cause of science or on the aims of scientific research are not taken up at all. The present study aims to consider and think furtherly on those untouched issues. In the first chapter, we discuss some major philosophers and their thoughts in the philosophy of science. Within the context of the problem of demarcation, the perspectives of some philosophers like Popper, Kuhn, Feyerabend and Lakatos are presented. In this framework, we introduce different views on demarcation between science and pseudo-science. In the second chapter of the study, the place of science in ancient, medieval and modern ages, and the relationship of science with problems of human and society are analysed in correspondence with John Desmond Bernal’s views. In this context, considering what the purpose of science is from Bernal’s perspective, we introduce the value and the significance of science for both human beings in particular and society in general. As a result, this study, as Bernal foresees, emphasises that science should not be destructive, but constructive, regenerative and life-saver, and the connection between science and other values of human being should never be cut off.