Yapraktan glisin betain ve prolin uygulamasının tuz stresi altındaki zeytin bitkisine etkilerinin incelenmesi

Abstract

Bu tezin konusu yapraktan yapılan glisin betain ve prolin uygulamasının tuz stresi altındaki zeytin bitkisinde yarattığı etkilerin değerlendirilmesidir. Bu amaçla sera şartlarında bir saksı denemesi kurulmuş, Memecik ve Gemlik zeytin çeşitlerine ait bir yaşındaki fidanlar 5 ay süre ile tuzluluk düzeyi yaklaşık 8 dS m-1 olan NaCl çözeltisine maruz bırakılmıştır. Deneme tesadüf parselleri deneme deseninde ve 5 tekerrürlü olarak planlanmıştır. Deneme bitkileri mikro element katkılı “Gübretaş 3-5-8” (N-P2O5-K2O) gübresinin % 0.3’lük konsantrasyonda zenginleştirilmiş tuz çözeltisi ile sulanmıştır. Deneme modeli yapraktan uygulanan prolin ve glisin betainin 4 farklı düzeyini (5 mM, 10 mM, 20 mM, 40 mM) içermektedir. Kontrol uygulaması olarak distile edilmiş su kullanılmıştır. Deneme sonucunda fizyolojik olarak gelişimini tamamlamış, herhangi bir arazı olmayan yapraklardan örnekler alınmıştır. Örneklemesi yapılan yapraklar fizyolojik olarak aynı yaşta ve bitki büyüme ucuna aynı uzaklıkta olanlar (yukarıdan aşağıya doğru 4., 5. ve 6. yaprak çiftleri) arasından seçilmiştir. Alınan yaprak örnekleri kapalı naylon torbalar içinde en kısa sürede laboratuvara getirilmiş, bir kez çeşme suyu ve iki kez saf sudan geçirilmiştir. Kimyasal ve biyokimyasal analizlerde kullanmak amacıyla kese kağıtlara koyulan örnekler havalandırmalı fırınlarda 70ºC de 72 saat süresince kurutulmuştur. Kurutulmuş olan örnekler daha sonra çelik değirmenlerde öğütülmüştür. Örneklerde kuru madde yüzdesi, N, P, K, Ca, Mg, Na, Fe, Mn, Zn, Cu, B. Cl konsantrasyonları, (DPPH) süpürme aktivitesi, indirgeme gücü, toplam fenolik bileşikler, prolin ve glisin betain içerikleri belirlenmiştir. Sonuçlar yapraktan uygulanan osmoprotektanların yaprak kuru madde yüzdesi ve yaprak K konsantrasyonu üzerine belirgin bir etkisinin olmadığını göstermiştir. Zeytin çeşitleri yaprak Na, P, Ca ve Mg konsantrasyonları açısından farklılık göstermiştir. Genel olarak yaprak N ve mikro element konsantrasyonları (Cl hariç) yapraktan uygulanan osmoprotektan maddelerin artan düzeylerine bağlı olarak artmıştır. Biyokimyasal parametreler ele alındığında ise: yaprakların prolin ve glisin betain içerikleri, DPPH süpürme aktivitesi ve indirgeme gücü düzeyleri toplam fenolik bileşiklere göre osmoprotektan maddelerin artan uygulama düzeyleriyle daha ilgili bulunmuştur.

The aim of this thesis is to evaluate the effects of foliar-applied glycine betaine and proline on salt stressed olive plants. For this purpose one year old olive plants (cv. Gemlik and cv. Memecik) were exposed to NaCl- induced salinity (approx. 8 dS m-1) in pot culture for 5 months under greenhouse conditions. The experiment was laid out in a randomized block design with 5 replicates. The plants were irrigated with saline solution containing 0.3% liquid fertilizer “Gübretaş 3-5-8” (N-P2O5-K2O) enriched with micronutrients. The experimental treatments consisted of 4 levels (5 mM, 10 mM, 20 mM, 40 mM) of foliar-applied proline and glycinebetaine. Distilled water served as the control application. At the end of the experiment physiologically mature leaves, free of damage or defects, were sampled. The leaves had the same physiological age and were situated at one-third of the distance from the apex (couples of the 4th, 5th and 6th leaves). The leaf samples were immediately transported to the laboratory in closed polyethylene bags. In order to eliminate surface contamination, leaves were carefully washed with tap water and rinsed two times with deionized water. For chemical and biochemical analysis, the samples were placed in paper bags and dried in a forced-air oven at 70ºC for 72 hours. The dried leaf samples were then ground in a stainless steel mill. Dry matter percentage, N, P, K, Ca, Mg, Na, Fe, Mn, Zn, Cu, B, Cl concentrations, 1,1-diphenyl-2-picryl hydrazyl (DPPH) scavenging activity, reducing power, total phenolic content, proline content and glycinebetaine content were determined in the samples. The results showed that the foliar-applied osmoprotectants had no relevant effect on leaf dry matter percentages and leaf K concentrations of the plants. The cultivars differed in respect of leaf Na, P, Ca and Mg concentrations. In general leaf N and leaf micronutrients concentrations (except Cl) increased with the increasing levels of the foliar-applied osmoprotectants. In terms of biochemical parameters: proline content, glycinebetaine content, DPPH scavenging activity and reducing power levels of the leaves were found more relevant with the increasing application levels of the osmoprotectants than that of total phenolic compounds contents of the leaves.