Sınıf öğretmeni adaylarının ve öğretmenlerinin çevre eğitimine yönelik öz-yeterlik inançları üzerine sınıf düzeyi, kıdem ve değer yönelimlerinin etkisi

Abstract

Bu çalışmada sınıf öğretmenliği lisans öğrencileri ve sınıf öğretmenlerinin çevre eğitimine yönelik öz-yeterlik inançları zamana (sınıf ve kıdem) ve hayatlarına rehber olan değer yönelimlerine göre değişip değişmediği araştırılmıştır. Araştırmaya, 2006-2007 eğitim öğretim yılında, Adnan Menderes Üniversitesi ve Muğla Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Sınıf Öğretmenliği Ana Bilim Dalı öğrencilerinden 320 öğrenci ve Aydın il, ilçe ve köylerinden olmak üzere toplam 80 sınıf öğretmeni katılmıştır. Araştırma için 'Çevre Eğitimine Yönelik Öz-yeterlik Ölçeği' geliştirilmiştir. Bu ölçeğin Cronbach Alpha İçtutarlılık Katsayısı .76 olup toplam varyansın %61.80'ni açıklamaktadır. Ölçek dört alt boyutludur ('Akademik Yetkinlik Algısı', 'Sorumluluk Algısı', 'Öğretici Yetkinlik Algısı', Yönlendirebilme Algısı'). Bağımsız değişkenlere ilişkin veriler Öğrenci-Öğretmen Tanıma formu ile elde edilmiştir. Ayrıca araştırmada Schwartz'ın Değerler Kuramı Ölçeği kullanılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda Çevre Bilimi dersi alan öğrencilerin 'Akademik Yetkinlik Algısı' ve 'Yönlendirebilme Algısı' alt ölçeklerinden aldıkları puanların ortalamaları, bu dersi henüz almayan öğrencilere oranla daha yüksektir. Hiçbir öz-yeterlik alt boyutu cinsiyete göre farklılık göstermemektedir. Köy öğretmenlerinin 'Sorumluluk Algısı' ortalama puanları, il merkezinde çalışan öğretmenlere göre de daha yüksektir. Çevre Bilimi dersini alan, almayan ve sınıf öğretmenlerinin öz-yeterlik algıları ('Akademik Yetkinlik Algısı', 'Sorumluluk Algısı' ve 'Yönlendirebilme Algısı') farklılıklar göstermektedir. Öğretmenlerin öz-yeterlik düzeyleri mesleki kıdemlerine göre araştırılmış ve yapılan Scheffe testine göre, birinci grup (1-10 Yıl) ile ikinci grup (11-20 Yıl) arasında, birinci grup lehine farklılık (P=0.049) olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin ve sınıf öğretmenliği öğrencilerinin sahip olduğu değer yönelimleri ile çevre eğitimine yönelik öz-yeterlik ölçeğinden aldığı puanların ilişkili olduğu görülmüştür.

In this study whether self- efficacy beliefs through environmental education of elementary teachers and undergraduates in class teaching according to value education guiding time (class and seniority) and their lives changed or not have been inquired. Totally 80 class teachers from Aydın province, towns and villages and 320 undergraduates from the Head Department of Class Teaching, Primary Section in The Faculty of Education of Adnan Menderes University and Muğla University have participated in this study. 'Scale of self- efficacy through environmental education' has been developed for this study. The reliability coefficient of this scale is 0.76 and it explains 61.80% of total variance. The scale has four sub-scales ('Academic Competence Perception', 'Responsibility Perception', 'Instructive Competence Perception', 'Guidance Perception'). Independent variables were obtained with Student-Teacher Informetra Invetoy Form. Furthermore, the List of Schwartz'ın Value Theory has been used in this study. As a result of this study, the grade point average from subscales in 'Guidance Perception' and 'Academic Efficacy Perception' of the undergraduates who have taken a course in Environmental Science are relatively higher than those who still have not taken this course. None of the self-efficacy sub-scales differ in gender. The grade point average in 'Responsibility Perception' of rural school teachers are relatively higher than the teachers working in the city centre as well. Self-efficacy perception ('Academic Efficacy Perception', 'Responsibility Perception' and 'Guidence Perception') of class teachers and the undergraduates who have and have not taken the course of Environmental Science make difference. Self- efficacy capacities of teachers have been studied considering their vocational experience and according to Scheffe test applied between two groups, the first group (1-10 years) and the second group (11-20), the first group (P=0.049) has been beter.It has been observed that the value orientation which teachers and undergraduates in class teaching have, is related to the grades that they got in self-efficacy scale through environmental education.