IMF anlaşmaları'nın istikrar programlarının güvenilirliğini artırmadaki rolü: Türkiye örneği

Abstract

Makroekonomik degiskenler kullanılarak yapılan tahminlerin yanı sıra sosyal ve psikolojik faktörlerin de ekonometrik modeller ile ölçülmeye çalısıldıgı son dönemlerde bireylerin karar almalarında en etkili psikolojik faktörlerden biri olan “güvenilirlik” kavramının da ekonomik degiskenler üzerindeki etkisi ölçülmeye çalısılmıstır. Ekonomide güven konusu, beklentilerle çok yakından iliskilidir. Beklentiler, gelecek olaylarla ilgili, mevcut bilgilere dayalı tahminlerdir. ktisat biliminde güvenilirlik analizi 1970’li yıllardan sonra ortaya çıkan krizlerle gündeme gelmistir. Bu dönemde gelismekte olan birçok ülke uluslararası piyasalardan kaynak saglayamamıs hatta kullandıkları kaynakları geri ödemek zorunda kalmıslardır. Bu baglamda yasanan finansal krizler sonrası gelismekte olan ülke ekonomileri için Uluslararası Para Fonu (IMF) ile istikrar programları uygulamak önem kazanmaya baslamıstır. Çünkü hükümetlerin enflasyon hedeflerine ulasmadaki basarısı da ekonomideki aktörlerin (yerli ve yabancı yatırımcıların) uygulanan politikaları algılama ve yorumlamaları ile yakından ilgilidir. Uygulanan politikalara duyulan güven ya da güvensizlik; amaca ulasmada basarı ya da basarısızlıgını belirlemektedir. Gelismekte olan ülkelere gelen uluslararası sermaye hareketlerinin artması, döviz ve hisse senedi piyasalarının degiskenliginin yüksek olması uygulanan istikrar programlarına duyulan güvenilirlik analizini daha da önemli kılmıstır. Finansal kriz yasayan ülkelerde uygulanan istikrar programları piyasa oyuncularının hükümete duydugu güvensizlik nedeniyle basarısızlıga ugrayabilmektedir. Bu durumda hükümetler IMF onayını alarak uygulanan istikrar programlarına duyulan güveni ve dolayısıyla basarısını artırmak isterler. Bu durumda IMF borç veren son kredi merci (lender of last resort) rolünü üstlenmektedir. IMF ise programın istikrarını ve basarısını saglamak için sartlılık ilkesine, program gözden geçirmelerine ve performans kriterlerine basvurarak programın basarısını ve güvenilirligini artırmaya çalısmaktadır. Bu çalısmanın amacı IMF kredilerinin ülkelerde güvenilirlik algılamasını artırıp artırmadıgını test etmektir. Eger kredi anlasmaları güvenilirlik algılamasını artırıyorsa, hedeflenen makroekonomik degiskenlere ulasmak için uygulanması gereken sıkı para ve maliye politikaları daha esnek uygulanabilir. Bu amaca yönelik olarak öncelikle güvenilirlik endeksi elde edilmis daha sonra da IMF Destekli stikrar Programları’nın güvenilirligi artırıp artırmadıgı (Türkiye Örnegi) test edilmistir. Daha sonra elde edilen güven endeksinin IMKB 100 borsa endeksi üzerindeki etkisi incelenmistir.

Economics is a science which tries to predict economic behaviour of individuals, firms and governments. The variables which are observed in quantity are commonly used in econometric models. The behaviours of economic actors also includes psychological effects so that to quantify these effects like credibility becomes an important issue in economics. Since credibility has an important effects upon macroeconomic variables, it is tried to be measured by new econometric techniques. Credibility issue in economics is closely related with expectations. Economic actors forecaste future macroeconomic variables according to their expectations. Because of the lack of liquidity, the flow of international capital among countries became limited during the 1970?s. When the countries which are mostly developing or less developed countries, are in need of capital started to make arrangements with International Monetary Fund (IMF). By doing that they try to give impression of that they are credible country. Because credibility is important tool to reach targeted macroeconomic variables such as inflation, growth, unemployment etc. The more economic actors trust the stabilization program, the more it will be successfull. Credibility of IMF programs positively related with the degree of ownership of programme and the additional capital inflows with which it is associated. The size of additional capital flows will depend basically on the size of Fund loans. Because it is assumed that IMF programs have a catalytic effect which is influenced by credibility. That?s why governments try to make arrangements with Fund during the crises. They want to get more capital inflow to their countries. In addition to that IMF becomes lender of last resort in crises period. The liquidity, given from IMF prevents the crises get worse. IMF tries to be successful in program applications by imposing conditionality. It is arguaed that IMF has signalling effect in promoting international capitals to the countries which have signed arrangements with IMF. This study aims to assess whether IMF arrangements increase the countries (the case study of Turkey) credibility of stabilization policies or not. At the same time the effect of credibility on Türkish stock market is investigated.