Beta katsayısı ile finansal oranlar arasındaki ilişkilerin ölçülmesi: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda bir uygulama

Abstract

Beta katsayısı, bir işletmenin hisse senetlerine ait getirilerin pazar endeksinin getirilerine olan duyarlılığını ölçmede kullanılan bir araçtır. Beta katsayısının 1'den büyük olması duyarlılık derecesinin yüksek, 1'den küçük olması ise, duyarlılık derecesinin düşük olduğu anlamına gelmektedir. Anlaşılacağı üzere, beta katsayısı bir risk ölçüsüdür. Pazar endeksine duyarlılığı yüksek olan hisse senetleri, duyarlılığı düşük olanlara göre daha risklidir. Bir işletmenin finansal oranlarının bazıları da o firmanın riskliliğini ölçmede kullanılabilir. Likidite ve kârlılık oranları düşük, borçluluk oranları yüksek olan bir işletme riski yüksek, oranları bunun tersi durumunda olan bir işletme ise, riski düşük olarak nitelendirilebilir. Bu çalışmanın amacı, bir risk ölçüsü olan beta katsayısı ile yine risk göstergesi olan bazı finansal oranlar arasında bir ilişkinin olup olmadığının ortaya konmasıdır. Bu amaçla İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda (İMKB) işlem gören 167 işletmenin ve pazar endeksinin 2005-2007 yılları için (36 aylık) aylık getiri oranları elde edilmiş ve bu işletmelerin hisse senetlerini beta katsayısı hesaplanmıştır. Yine, bu işletmelerin 2006 yılı dönem sonu malî tabloları vasıtasıyla finansal oranları hesaplanmıştır. Daha sonra, elde edilen bu veriler korelasyon ve regresyon analizlerine tâbi tutulmuştur. Analiz sonuçları yorumlanmış ve beta katsayısını açıklama dereceleri beklenenden düşük olmakla birlikte, bazı finansal oranlar ile beta katsayısı arasında anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir.

Beta coefficient is a tool used to measure sensitivity of company stocks returns related to market indeks. Beta coefficient larger than 1 means higher sensitivity whereas beta coefficient smaller than 1 means lower sensitivity. Hence, beta coefficient is a measure of risk. Stocks having larger sensitivity related to market indeks would have more risks compare to stocks with lower sensitivity. Some of the financial ratios of a company can also be used to measure risk. A company with lower liquidity, profitability and higher debt ratio would have more risk compare to reverse ratio of the mention ratios. The purpose of the study is to investigate the relationship between beta coefficient that is a risk and some other risk measures of company ratios. For this purpose, 167 companies whose stocks are traded in İstanbul Stock Exchange (ISE) are collected between the year of 2005-2007 (36 months) monthly returns have gathered and beta coefficient of this stocks have been calculated. In addition, by using end of 2006 year financial statements financial ratios have been calculated. Later, correlation and regression analysis have been performed by using those values. Results have been interpreted although explanation of beta coefficients have turned out to be lower than expected some significant relationships between financial ratios have been found.