Bazı hayvansal materyalin fizikomekanik özelliklerinin araştırılması

Abstract

Bu araştırmada, Aydın İli Karacasu İlçesi’nde meşe palamudu ile geleneksel yöntemlerle tabaklanarak üretilen vaketa ve sahtiyan derilerin, mamul deri eşya imalatı sırasında uygulanan germe, çekme gibi bazı fiziksel etkilere, ayrıca kullanım esnasında mamul deri eşyanın karşılaşabileceği bazı fizikomekanik faktörlere ne ölçüde dayanım gösterdiğinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, İlçede vaketa ve sahtiyan deri üretimi yapan üç fabrikadan, onar adet vaketa ve sahtiyan deri örneği elde edilmiştir. Deri örnekleri kondüsyonlanmış ve fizikomekanik testler uygulanmıştır. Bu testler kapsamında, vaketa ve sahtiyan derilerin; kalınlık, renk, büzülme sıcaklığı ölçümleri yapılmış, kopma dayanımı ve uzama, yırtılma ve dikiş yırtılma dayanımı testleri, sırça dayanımı ve gerilebilirlik, bükülebilirlik ve cilt çatlama dayanımı testleri, derinin sürtünme aşınmasının belirlenmesine yönelik testler ve son olarak da su damlası testleri uygulanmıştır. Vaketa ve sahtiyan derilerde kalınlık değerleri sırasıyla ortalama 1,46 mm ve 1,19 mm olarak ölçülmüştür. Renk ölçümü neticesinde ise her iki deri türünün de sarı, sarı-kahverengi tonlarında renklere sahip olduğu belirlenmiştir. Vaketa ve sahtiyan derilerde büzülme sıcaklığı değerlerinin yüksek olmadığı bulunmuştur. Vaketa deri türü için, kopma dayanımı ve kopma uzaması değerleri, saraciyelik deri imalatı için uygun bulunurken; sahtiyan derilerde bu ölçümün düşük değerler aldığı tespit edilmiştir. Her iki deri türü için de, yırtılma ve dikiş yırtılma dayanımı değerlerinin saraciyelik deri imalatı için uygunluk gösterdiği tespit edilmiştir. Sırça dayanımı ve gerilebilirlik testi ölçümlerinde, vaketa ve sahtiyan deri tipinin yeterli dayanıklılık değerlerine sahip olduğu tespit edilmiştir. Derinin bükülebilirliği ve cilt çatlama dayanımı ölçümlerinde ise vaketa derilerden üretilen sandaletlerde kısa süreli kullanımda problem ortaya çıkmayacağı, uzun süreli kullanımda ise deri sırçasında çatlama ve delinme ihtimalinin yüksek olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Sahtiyan derilerden üretilen sandaletlerin cilt yapılarının bükülme hareketine çok duyarlı olduğu ve kullanım esnasında sırçada yırtılma, çatlama ve delinme ortaya çıkma riskinin yüksek olduğu tespit edilmiştir. Sürtünme dayanımı ölçümlerinde ise vaketa derilerde yaş, ter ve kuru sürtünme sonucu renk değişiminin kabul edilebilir değerlerde olduğu, sahtiyan derilerde ise; renk değişiminin yüksek olduğu ve kabul edilebilir değerlerin altında değerler aldığı tespit edilmiştir. Vaketa ve sahtiyan derilerde su damlası testine ilişkin sonuçlar incelendiğinde ise; vaketa ve sahtiyan deri sırçalarının suya karşı dirençsiz olduğu, suyu kolay emdiği ve kuruma sonrasında renk değişimi ve kabarma meydana geldiği tespit edilmiştir.

In this research some strenght properties; such as tensile and tear strenght, have been investigated for vachette and sahtiyan leather types, which have been traditionaly tanned with valone extract, in Karacasu, Aydın. And also the physicomechanical properties of leather goods in usage, have been investigated. For these aims vachette and sahtiyan leathers have been taken from three leather fabrics in the town. The leather samples used in physicomechanic tests have been cut by the help of leather sample obtaining methods and ten samples of vachette and sahtiyan leather have been gained. After that these samples have been conditioned for tests. Within these physicomechanic tests; the measurement of leather thickness, colour and hydrothermal stability have been done and the tensile, tear and stitch tear strength, distension of grain, flexibility, rub fastness and blob absorbing measurement tests have been applied. Thickness rates measured 1,46 mm and 1,19 mm in vachette and sahtiyan leathers. It has been pointed out that both leather types have yellow and yellowish-brown colours in the result of colour measurement. It has been observed that hydrothermal stability is not high enough for the thermal applications for vachette and sahtiyan leathers. While tensile strength and elongation are suitable vachette leathers, this measurement has low rates in sahtiyan leathers in the point of saddlery leather. Both leather types are suitable in the point of tear and stitch tear strength rates for saddlery leather production. It has been observed that vachette and sahtiyan leather types have enough durability rates in distension of grain tests. There will be no problem in sandals, using in a short time, produced from vachette leathers but if used in a long time we can observe cracking and puncture in leather grain. Sahtiyan leather grains are so sensitive for flexing in the usage of them and the risks of puncturing and tearing are high. In the measurement of rub fastness there is an acceptable rate of colour changing as a conclusion of wet, sweat and dry frictions in vachette leathers, but the colour changing, after the result of wet, sweat and dry friction tests, is high and unacceptaple in sahtiyan leathers. After searching the test of blob in vachette and sahtiyan leathers, grains of vachette and sahtiyan leathers are low resistance to blob and absorbing the water easily. After drying, it has been observed that colour changing and blistering occured.